Page 35 - Executive Functions ในเด็กวัย 13-18 ปี
P. 35
กำรที่สมองส่วนหน้ำซึ่งดูแลกำรคิดเชิงเหตุผลยังท�ำงำนได้ไม่เต็มศักยภำพ และ “สิ่งที่ผู้ใหญ่ควรท�ำคือ กำรช่วยให้วัยรุ่นเรียนรู้ว่ำ อำรมณ์
พัฒนำช้ำกว่ำสมองส่วนอำรมณ์ ท�ำให้วัยรุ่นมีสงครำมเล็กๆ เป็นควำมว้ำวุ่นสับสน ควำมปรำรถนำ และกำรกระท�ำของเขำ มีผลเกิดขึ้นตำมมำเสมอ
ตะลุมบอนอยู่ภำยในใจเสมอ เมื่อต้องเผชิญกับสิ่งเร้ำมำกมำยในสภำพสังคมปัจจุบัน เพื่อช่วยให้วัยรุ่นได้ฝึกใช้สมองส่วนหน้ำไตร่ตรองมำกขึ้น”
ไปพร้อมๆ กับกำรเปลี่ยนแปลงอย่ำงมำกของสภำพร่ำงกำยและภำยในสมอง กำรมี
ควำมต้องกำรทำงเพศเกิดขึ้น กำรพยำยำมให้ได้รับกำรยอมรับจำกกลุ่มเพื่อน ฯลฯ
ด้วยปัจจัยภำยในที่เกิดขึ้นในสมองและร่ำงกำย กับปัจจัยภำยนอกเช่นนี้ท�ำให้วัยรุ่นมี 3. กำรพัฒนำของสมองสองส่วนไม่พอดีกัน สมองส่วนลิมบิกซึ่งท�ำหน้ำที่
พฤติกรรมขึ้นๆ ลงๆ หรือท�ำอะไรตำมอำรมณ์มำกกว่ำเหตุผล มีอำรมณ์รุนแรง ตำมแรงผลักของควำมอยำกและอำรมณ์ซึ่งท�ำงำนตั้งแต่แรกเกิด และได้พัฒนำ
และมักยับยั้งอำรมณ์ไม่ได้ในสถำนกำรณ์ที่คับขันแม้จะเข้ำใจเหตุผล ไปมำกในระหว่ำงอำยุ 12-15 ปี และสมบูรณ์เต็มที่ตั้งแต่อำยุสิบห้ำ ในขณะที่สมอง
ส่วนหน้ำซึ่งใช้คิดวิเครำะห์ วำงแผนและตัดสินใจด้วยวิจำรณญำณนั้นพัฒนำ
ในส่วนสมองส่วนลิมบิกที่สมบูรณ์เต็มที่นั้น Adriana Galvan นักประสำทวิทยำ เต็มที่เมื่ออำยุ 25 ปี ดังนั้นจึงชี้ให้เห็นได้ว่ำด้วยกำรพัฒนำที่ยังไม่พอดีกันนี้เอง
และจิตวิทยำพัฒนำกำร จำกมหำวิทยำลัยแคลิฟอร์เนีย ได้ยืนยันผลงำนวิจัยว่ำ สมอง คือสิ่งที่ท�ำให้วัยรุ่นท�ำอะไรตำมอำรมณ์ มีอำรมณ์รุนแรง ยับยั้งอำรมณ์ไม่ได้
ส่วนลิมบิกท�ำหน้ำที่ให้รำงวัลต่อควำมพยำยำมและควำมเสี่ยง ยิ่งควำมเสี่ยงสูง ในสถำนกำรณ์ที่คับขันแม้จะเข้ำใจเหตุผล และจำกกำรที่สมองส่วนอำรมณ์สมบูรณ์
และมีผลตอบแทนจำกภำยนอกที่เย้ำยวนใจ แล้วท�ำได้ส�ำเร็จ ในสมองจะหลั่งสำร เต็มที่ก่อนจึงท�ำให้วัยรุ่นต้องกำรควำมสุขจำกกำรท�ำอะไรบำงอย่ำงส�ำเร็จ ควำมสุข
โดปำมีนท�ำให้เกิดควำมรู้สึกเป็นสุขจำกกำรท�ำอะไรบำงอย่ำงส�ำเร็จ และได้รับรำงวัล จำกกำรได้รับรำงวัลจำกภำยนอก ซึ่งเป็นควำมสุขที่ท�ำให้สำรโดปำมีนหลั่งในสมอง
จำกภำยนอก จึงท�ำให้วัยนี้มีควำมพลำดพลั้งไป “เสพติด” เกมหรือสำรเสพติดได้ง่ำยเช่นกัน
กำรที่สมองส่วนลิมบิกให้รำงวัลแก่ควำมพยำยำมและควำมกล้ำได้กล้ำเสีย เป็นกำร 4. กำรควบคุมกำรคิดและกำรตัดสินใจมีมำกขึ้น (Cognitive Control &
กระตุ้นให้เรำท�ำบำงสิ่งบำงอย่ำงต่อไปอีกนิด มำกขึ้นไปอีกหน่อย ในด้ำนดีคือกำรน�ำ
ไปสู่กำรพัฒนำศักยภำพในสิ่งที่ท�ำอยู่ให้สูงขึ้น สร้ำงควำมพร้อมในกำรก้ำวไปเป็นผู้ใหญ่ Decision Making) เป็นทักษะส�ำคัญในกำรรับมือกับกำรเปลี่ยนแปลงของโลกภำยนอก
สำมำรถเอำตัวรอด ด�ำรงชีพในโลกที่เป็นจริง ในขณะเดียวกันวัยรุ่นที่ไม่ได้รับกำรพัฒนำ เพื่อไปสู่เป้ำหมำย เกิดจำกกำรท�ำงำนของทักษะสมอง EF หลำยด้ำนในสมองส่วนหน้ำซึ่ง
ทักษะสมองส่วนหน้ำมำตั้งแต่เด็ก หำกสมองส่วนลิมบิกหรือส่วนกลำงได้รับกำร พัฒนำเรื่อยมำตั้งแต่ปฐมวัยและประถมศึกษำ พัฒนำเป็นทักษะกำรควบคุมควำมคิดและ
กระตุ้นให้ต้องกำรรำงวัลจำกภำยนอกอย่ำงต่อเนื่อง ก็จะมีโอกำสพลำดพลั้งไป กำรตัดสินใจที่มีมำกขึ้นที่ท�ำให้สำมำรถผ่ำนช่วงชีวิตวัยรุ่นไปได้ แม้จะอยู่ในช่วงวิกฤติอันเนื่อง
“เสพติด” เกม สำรเสพติด หรือท�ำอะไรห่ำมๆ ท้ำทำย เสี่ยงต่อชีวิตได้ มำจำกควำมบกพร่องหรือผลจำกประสบกำรณ์เลวร้ำยที่ได้รับในวัยเด็กอำจปะทุชัดเจน หรือ
รุนแรงขึ้นมำ
ควำมสำมำรถในกำรควบคุมกำรคิดและกำรตัดสินใจที่มีมำกขึ้น ท�ำให้ชีวิตช่วงนี้เป็นโอกำส
กำรตำยของวัยรุ่นจำกสำเหตุที่สำมำรถป้องกันได้ ที่วัยรุ่นจะสำมำรถควบคุมตนเองไปสู่เป้ำหมำยได้ดีขึ้น เลือกทำงชีวิตใหม่ที่ดีกว่ำและสลัดตัว
มีอัตรำสูงมำกกว่ำวัยอื่นถึง 200% ออกมำจำกสถำนกำรณ์เลวร้ำย หำกว่ำเขำได้รับควำมรักควำมผูกพันจำกใครสักคนมำกพอ
และมี“โอกำส”รวมทั้งมีสภำพแวดล้อมที่ค�้ำจุน
34 35
