Page 30 - Executive Functions ในเด็กวัย 13-18 ปี
P. 30
1. กระบวนกำรตัดแต่งกิ่งประสำท (synaptic pruning) ในช่วงวัยรุ่น สมองเกิด กระบวนกำร pruning ที่เกิดขึ้นตลอดเวลำและกำรบำงลงของเปลือกสมอง
กระบวนกำรตัดแต่งกิ่งประสำทบำงส่วนที่เชื่อมต่อกันตั้งแต่ช่วงปฐมวัยที่มำกเกินออกไป มีกำร นั้น เป็นไปเพื่อให้สมองส่วนหน้ำท�ำงำนได้อย่ำงมีประสิทธิภำพมำกขึ้น จดจ่อกับสิ่งที่
สลำยจุดเชื่อมต่อเซลล์ประสำทที่ไม่ค่อยใช้ทิ้งไป กระบวนกำรนี้เกิดขึ้นระหว่ำงอำยุ 9-12 ปี ท�ำให้ ถนัดมำกขึ้น เชี่ยวชำญกับงำนที่ท�ำมำกขึ้น นั่นหมำยควำมว่ำสิ่งใดที่ท�ำแล้วไม่ได้ฝึกฝน
สมองเหลือเพียงวงจรประสำทที่จะใช้งำน กระบวนกำรตัดแต่งกิ่งประสำท หรือ pruning ที่เกิด ต่อ วงจรประสำทส่วนนี้จะค่อยๆ หดหำยไป
ขึ้นในสมองนี้จะเสร็จสมบูรณ์ในช่วงอำยุรำว 20 กว่ำปี ในระหว่ำงที่กระบวนกำรนี้ยังไม่เสร็จ
สมบูรณ์ สมองของเด็กวัยรุ่นตีควำมข้อมูลที่รับเข้ำไปได้ไม่เหมือนผู้ใหญ่เนื่องจำกสมองส่วนหน้ำ กระบวนกำรท�ำงำนของวงจรประสำทภำยในสมองที่เกิดขึ้นตลอดเวลำเช่นนี้
ยังไม่เจริญเติบโตเต็มที่ วัยรุ่นใช้สมองส่วนที่ดึกด�ำบรรพ์กว่ำของมนุษย์คือสมองส่วนกลำงของสัตว์ คือสิ่งที่จิตวิทยำเรียกว่ำ “กำรแสวงหำตัวตน” จำกกำรที่ได้รับประสบกำรณ์ซ�้ำๆ จนรู้สึก
เลี้ยงลูกด้วยนมหรือส่วนลิมบิก ซึ่งเป็นสมองส่วนอำรมณ์ในกำรตัดสินใจมำกกว่ำผู้ใหญ่ ในขณะที่ และคิดว่ำ “ตัวฉันเป็นอย่ำงนี้” (ไม่ว่ำจะเป็นไปในแง่บวกหรือลบ) เซลล์ประสำทสร้ำง
สมองส่วนหน้ำของผู้ใหญ่ มีกำรเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว สำมำรถใช้กำรคิดเชิงเหตุผลในกำรตัดสิน วงจรที่แข็งแรงขึ้นตำมกำรเชื่อมต่อของประสบกำรณ์ที่ “คุ้นเคย” และ “จ�ำได้” (จำกควำม
ใจได้มำกกว่ำ เข้มข้นของควำมรู้สึกต่อแต่ละประสบกำรณ์ที่เข้ำในชีวิตไม่ว่ำด้ำนบวกหรือด้ำนลบ)
ช่วงวัยนี้เป็นวัยที่ส�ำคัญที่สุดของชีวิตในกำรค้นหำอัตลักษณ์ของตนเองในทุกเรื่อง
ว่ำจะเป็นคนมองโลกแบบไหน เป็นคนนิสัยคิดลบหรือคิดบวก
ฉันเป็นคนมีคุณค่ำหรือฉันเกิดมำเป็นคนไร้ค่ำ ฉันเป็นคนดีหรือฉันเป็นตัว
ปัญหำ นิสัยใจคอฉันเป็นอย่ำงไร ฉันอยำกหรือควรจะเป็นใครในอนำคต
รวมทั้งรูปแบบรำยละเอียดของกำรใช้ชีวิตทั้งหมด ตั้งแต่กำรกิน กินอะไร กิน
อย่ำงไหน กำรหลับนอน กำรแต่งกำย กำรคบเพื่อน กำรจัดกำรบริหำรชีวิตประจ�ำวัน
กำรมองหำคู่ครองในอนำคต รวมไปถึงกำรงำนอำชีพที่จะไปท�ำข้ำงหน้ำ ว่ำฉันเหมำะ
กับอำชีพหน้ำที่กำรงำนแบบไหน
ดังนั้นกำรให้โอกำสพบเจอประสบกำรณ์กำรเรียนรู้สิ่งรอบตัว และเรียนรู้ผ่ำน
กำรลงมือท�ำ (active learning) ที่หลำกหลำย ไม่ใช่ให้นั่งเรียนหนังสืออย่ำงเดียว
แรกเกิด 6 ปี 14 ปี
ก่อนกำรเข้ำสู่ช่วงอำยุ 13-14 ปี จึงเป็นเรื่องส�ำคัญอย่ำงยิ่งในกำรก่อรูปคุณลักษณะ
เครดิตภำพ : Center on the Developing Child-Harvard University
ที่พึงประสงค์ และก่อรูปควำมสนใจอำชีพในอนำคต เนื่องจำกโดยธรรมชำติจริต
30 31
