Page 24 - Executive Functions ในเด็กวัย 13-18 ปี
P. 24
กฎการท�างาน Use it or
1. ภำพรวม : สมองของมนุษย์ ข้อแรกของสมองคือ lose it
ท�าไมชีวิตจึงต้องมี
อวัยวะส่วนที่เรียกว่า
มีอะไรอยู่ในสมองและสมองมีไว้ท�ำหน้ำที่อะไร สิ่งมีชีวิตเริ่มแรกที่อุบัติมำในโลกนี้นั้นไม่มีสมอง จนกระทั่งเกิดกำรวิวัฒนำกำรที่ใช้เวลำ “สมอง”
นำนนับล้ำนๆ ปีจำกสัตว์เซลล์เดียวที่ไม่มีเซลล์ประสำท มีกำรพัฒนำเกิดอวัยวะและระบบ
ต่ำงๆ ในสัตว์ชั้นสูง ขึ้นเป็นสำยพันธุ์ต่ำงๆ นับไม่ถ้วน กระบวนกำรพัฒนำที่ซับซ้อนนี้
ในกะโหลกของมนุษย์บรรจุสมองหนักประมำณ 2 % เมื่อเทียบกับ แปลเป็นค�าถามง่ายๆ
น�้ำหนักร่ำงกำย ควำมเข้ำใจเรื่องสมองอย่ำงลึกซึ้งเกิดขึ้นเมื่อไม่กี่สิบปี ได้รังสรรค์อวัยวะส่วน “สมอง” ขึ้นมำท�ำหน้ำที่เป็น“ศูนย์กลำงกำรสั่งงำนของทุกระบบ ว่า “สมองมีไว้ท�าไม”
ในร่ำงกำย” ระบบประสำทที่ประกอบไปด้วยเซลล์ประสำทในสมองเชื่อมกำรติดต่อ
เยื่อไขมัน มำนี้ หลังมีเทคโนโลยีเครื่องสแกนสมอง (functional Magnetic ระหว่ำงเซลล์ประสำทที่มีข้อมูลเกี่ยวข้องกัน เพื่อน�ำข้อมูลที่เชื่อมโยงกันได้ไปท�ำงำนเป็น
(Myelin) Resonance Imaging - fMRI) เดิมเรำเข้ำใจสมองตำมกำยวิภำคที่ผ่ำเอำ
เนื้อสมองออกมำดู ท�ำให้เห็นสมองซีกซ้ำยซีกขวำและสมองส่วนต่ำงๆ ศูนย์บัญชำกำร จัดกำรให้สิ่งมีชีวิตด�ำรงชีวิตอยู่ได้ โดยควบคุมดูแลรำยละเอียดที่ซับซ้อน หน้าที่หลักพื้นฐานของ
กำรรักษำควำมเสียหำยในสมองของผู้ป่วยและกำรสังเกตที่พัฒนำมำ ของระบบร่ำงกำยทั้งหมด ควบคุมและประสำนกำรท�ำงำนของระบบต่ำงๆ ของร่ำงกำยให้ท�ำงำน สมองคือ “เอาชีวิตนี้ให้รอด”
อย่ำงยำวนำน ท�ำให้เรำรู้ว่ำสมองส่วนไหนท�ำหน้ำที่อะไร เช่น สมอง และตอบสนองสิ่งเร้ำจำกภำยนอกอย่ำงเหมำะสม เพื่อรักษำสมดุลต่ำงๆ ของร่ำงกำย
ซีกซ้ำยท�ำหน้ำที่เกี่ยวกับกำรคิดเชิงตรรกะ ฯลฯ สมองซีกขวำท�ำหน้ำที่ ตอบสนองต่อควำมต้องกำรของร่ำงกำยเพื่อ “ให้อยู่รอด”
ที่เกี่ยวกับจินตนำกำร ฯลฯ
เดนไดรท์ สมองจึงไม่ได้มีไว้เพื่อคิดเท่ำนั้น
(Dendrite)
แต่ปัจจุบันควำมก้ำวหน้ำทำงเทคโนโลยีที่ลึกซึ้งขึ้นท�ำให้เรำรู้ว่ำ
ไซแนปส์ ในก้อนเนื้อสมองประกอบไปด้วยเซลล์ประสำท (neuron) ประมำณ เมื่อมองดูสมองจำกกำยวิภำค เชื่อมโยงกับกำรจัดกำรศึกษำสมอง 2 ซีก ช่วยให้เรำเข้ำใจ
(Synapses) 100,000 ล้ำนเซลล์ ที่มีช่องว่ำงเล็กๆ ระหว่ำงเซลล์เรียกว่ำไซแนปส์ ว่ำสมอง 2 ซีกของเรำท�ำงำนต่ำงกัน สมองซีกซ้ำยท�ำหน้ำที่เกี่ยวกับกำรวิเครำะห์ กำร
(synapse) เซลล์ประสำทที่มีอยู่จ�ำนวนมหำศำลรำวดวงดำวในจักรวำล แยกแยะ กำรจัดล�ำดับ รำยละเอียดเหตุผล กำรแสดงออกทำงภำษำ อักษร ตัวเลขและ
ท�ำหน้ำที่ส่งข้อมูลในรูปแบบของสำรเคมีและสัญญำณไฟฟ้ำ เชื่อม จ�ำนวน สมองซีกขวำท�ำหน้ำที่เกี่ยวกับอำรมณ์ ควำมคิดสร้ำงสรรค์ จินตนำกำร ภำพรวม
ไซแนปส์ของเซลล์ประสำทที่มีข้อมูลเกี่ยวข้องกัน ทุกครั้งที่มีสิ่งเร้ำ กำรเคลื่อนไหว และมิติสัมพันธ์แบบต่ำงๆ ควำมเข้ำใจดังกล่ำวท�ำให้มีกำรพัฒนำ
มำกระตุ้น ใน 1 วินำที สำมำรถเชื่อมต่อกันได้สูงสุดถึง 700 เซลล์ กระบวนกำรจัดกำรเรียนรู้แบบ brain based learning (BBL)
กำรเชื่อมกันของไซแนปส์ท�ำให้เกิดเป็นเครือข่ำยของวงจรประสำท ปัจจุบันเมื่อเทคโนโลยีพัฒนำขึ้นไปอีก ควำมเข้ำใจกำรท�ำงำนของสมองก็ยิ่งกว้ำงขวำง
ในสมอง เครือข่ำยใดที่ได้รับกำรกระตุ้นจะแข็งแรงและใหญ่โตขึ้น ลึกซึ้งลงไปอย่ำงไม่เคยมีมำก่อน มีกำรค้นพบว่ำสมองส่วนกลีบหน้ำผำกส่วนหน้ำเป็นส่วน
เครือข่ำยใดที่ไม่ถูกกระตุ้นหรือไม่ได้ใช้จะหดตัวลงหรือตำยไป ที่ท�ำหน้ำที่เป็นผู้บริหำรสูงสุด (CEO) บัญชำกำร ก�ำกับควำมคิด อำรมณ์และพฤติกรรม
เพื่อมุ่งสู่เป้ำหมำยทุกเป้ำหมำยในชีวิตทุกวัน โดยท�ำงำนประสำนกับสมองในพื้นที่อื่นๆ ทั้ง
ซีกซ้ำย ขวำ หน้ำ หลัง อย่ำงซับซ้อน ในปัจจุบันวิทยำศำสตร์ก็ยังไม่ได้เข้ำใจกำรท�ำงำนนี้
ครบถ้วนทั้งหมด แต่ได้เห็นแผนที่ใหญ่ๆ ที่ส�ำคัญของกลไกในสมองแล้ว
24 25
